Prognozna ocena resursa kaolinitskih glina u sedimentnim basenima Srbije
Објеката
- Тип
- Докторска дисертација
- Верзија рада
- објављена
- Језик
- српски
- Креатор
- Vladimir M. Simić
- Издавач
- Beograd : V. Simić
- Датум издавања
- 2003
- Ментор
- Boško Stajević, Rade Jelenković
- Члан комисије
- Miloje Ilić
- Сажетак
-
Kaolinitske gline predstavljaju jednu od privredno najznačajnijih nemetaličnih mineralnih sirovina u Srbiji. Ležišta tih glina odavno se istražuju i eksploatišu u Aranđelovačkom i Kolubarskom basenu i basenima vlašićkog antiklinorijuma. Osim toga, u većem ili manjem obimu istražene su mnoge lokalnosti, a na nekima od njih vršila se povremena eksploatacija. Dosadašnja istraživanja kaolinitskih glina imala su, međutim, prevashodno uzak istraživački cilj - utvrđivanje rezervi glina određenog ležišta, dok su istraživanja regionalnog karaktera bila malog obima i vezana za delove pojedinih basena, bez međusobne korelacije. U ovoj doktorskoj disertaciji proučeno je i prikazano sledeće: geološke karakteristike ležišta kaolinitskih glina u sedimentnim formacijama Srbije; genetsko-industrijska klasifikacija ležišta kaolinitskih glina; mineragenetska reonizacija ležišta kaolinitskih glina Srbije; prognozna ocena resursa kaolinitskih glina Srbije sa koncepcijom daljih istraživanja.
Ležišta i značajnije pojave vatrostalno-keramičkih glina do sada su utvrđene u sledećim tercijarnim basenima Srbije: Aranđelovačkom, Kolubarskom, basenima Brajkovačkog horsta i Vlašića, kao i u basenu Jadarske Lešnice. Mineralni i hemijski sastav glina u ležištima tih basena zavisi od vrste matičnih stena, što je prikazano u genetskom modelu. Nakon stvaranja minerala glina u korama raspadanja, sa promenom klimatskih i tektonskih karakteristika određenog područja, dolazi do erozije, transporta i taloženja pokrenutog i u različitoj meri mehanički izdiferenciranog materijala nekadašnje kore raspadanja. Utvrđeno je da minerali glina generalno zadržavaju svoj sastav prilikom transporta. Međutim, sedimentacioni uslovi presudno utiču na formiranje određenih industrijskih (tehnoloških) tipova kaolinitskih glina.
Sa aspekta prisustva sedimentnih resursa kaolinitskih glina, prognozni kriterijumi mogu se podeliti u dve grupe. U prvu grupu spadaju kriterijumi raspadanja (primarnih izvora minerala glina) - petrološki, klimatski, tektonski, geomorfološki (topografski) i geohemijski, a u drugu grupu sedimentološki kriterijumi (kriterijumi stvaranja sedimentnih resursa kaolinitskih glina) - litofacijalni, stratigrafski i paleogeografski. Zasebno su razmatrani tehnološki kriterijumi, značajni sa aspekta prognose kvaliteta glina koji se očekuju, i geološko-ekonomski kriterijum, koji je kvantitativnog karaktera i bazira se na principu analogije. Na osnovu analize tih kriterijuma, a imajući u vidu veličinu teritorije Srbije, kao i stepen geološke izučenosti obodnih stena i samih basena, usvojene su sledeće kategorije tercijarnih basena Srbije po perspektivnosti pronalaženja vatrostalno-keramičkih glina: 1. veoma perspektivni baseni; 2. perspektivni baseni; 3. nejasno perspektivni baseni; 4. Slabo perspektivni baseni; 5. veoma slabo perspektivni baseni.
Na osnovu ocene potencijalnosti pojedinačnih tercijarnih basena Srbije može se zaključiti da od
ukupno 96 basena (ili većih delova jednog basena) samo 8 spada u kategoriju veoma perspektivnih i perspektivnih, i to: aranđelovački, brajkovački, kolubarski, vlašićki, basen Jadarske Lešnice, podrinjsko-posavski, krivorečki i vranjski basen. U kategoriju nejasno perspektivnih spada 21 basen, dok ostalih 67 basena spada u kategorije slabo ili veoma slabo perspektivnih. Kvantitativna procena potencijalnih rezervi vatrostalno-keramičkih glina izvršena je za one tercijarne basene Srbije koji su svrstani u kategorije veoma perspektivnih i perspektivnih za postojanje ležišta vatrostalno-keramičkih glina. Ukupne procenjene potencijalne rezerve D1+D2 (samo malim delom i C2) kategorije vatrostalno-keramičkih glina u veoma perspektivnim i perspektivnim tercijarnim basenima Srbije iznose oko 145 miliona tona, što uz sadašnju istraženu sirovinsku bazu predstavlja solidnu osnovu za planiranje budućeg razvoja vatrostalne i keramičke industrije kod nas, ali i budućih osnovnih ili regionalnih istraživanja tih sirovina. -
Kaolinitic clays are one of the most important non-metallic mineral resources in Serbia. Deposits of these clays have been explored and exploited for several decades in Aranđelovac, Kolubara, and Vlašić basins. Besides, numerous localities of kaolinitic clays were also explored and, from time to time, exploited. But the previous exploration of kaolinitic clays had one simple task – determination of clay reserves in strictly defined deposits, while the regional exploration were organised on small scale level, just for parts of some basins, and without any correlation. Thus, in this PH. D. we have studied the following subjects: geological characteristics of kaolinitic clay deposits in sedimentary formations in Serbia; genetic and industrial classification of kaolinitic clays; identified ore-bearing and ore formations; and gave the prospective estimation of kaolinitic clay resources in Serbia with the conception of further exploration.
The deposits and most important occurrences of kaolinitic clays have been so far found in the following tertiary basins in Serbia: Aranđelovac basin, Brajkovac basins, Kolubara basin, Vlašić basins, and Jadarska Lešnica basin. Mineral and chemical composition of clays from these deposits depends on the composition of primary rocks, which is presented in the genetic model. After formation of clay minerals in weathering crusts, due to the changes of climate and tectonic characteristics of the region, the erosion, transportation and deposition of the mechanically differentiated material occur. It was proven that clay mineral assemblage remains nearly the same in the process of transportation, but the sedimentological conditions control the formation of different industrial (technological) types of kaolinitic clay deposits.
The prognostic criteria can be divided in two groups according to the possible presence of kaolinitic clay resources. In the first group there are criteria of weathering (or clay mineral formation) - petrologic, climatic, tectonic, geomorphologic (topographic), and geochemical. In the second group are sedimentological criteria (criteria of clay deposits formation) - litho facial, stratigraphical, and paleogeographic. Apart from all these criteria, technological criteria were also analysed, which are important for the prognosis of clay quality, and also geologic-economic criterion, which is of quantitative character, based on the principle of analogy. After analysing all criteria, the following categories of Tertiary basins in Serbia were determined according to the possibility of finding new kaolinitic clay deposits: 1. very perspective basins; 2. perspective basins; 3. indistinctly perspective basins, 4. weakly perspective basins; 5. very weakly perspective basins (practically no perspective at all).
After analysing the potential of each Tertiary basin in Serbia, it was concluded that from totally 96 basins (or bigger parts of some basins) only 8 belong to the categories of very perspective and perspective basins, which are: Aranđelovac basin, Brajkovac basins, Kolubara basin, Vlašić basins, Jadarska Lešnica basin, Kriva reka basin, and Vranje basin. In the category of indistinctly perspective basins belong 21 basin, while the 67 remaining basins have weak or very weak perspectives for the presence of kaolinitic clay resources.
Quantitative prognosis of potential resources of kaolinitic clays was done for all basins defined as very perspective and perspective. The total potential resources of kaolinitic clays were estimated to be about 145 million tons, which is, with the explored resources and reserves of the same clays, a very sound basis for the future development of industry based on these clays, as well as for the further geological and all other exploration and study of kaolinitic clay resources. - број страница
- 220
- Просторно покривање
- Srbija
- Subject
- prognozna ocena, resursi kaolinitskih glina, sedimentni baseni, Srbija, geologija, mineralogija, kvalitet, potencijalnost
- prognostic estimation, resources of kaolinitic clays, sedimentary basins, Serbia, geology, mineralogy, quality, potential
- Шира категорија рада
- M70
- Ужа категорија рада
- M70
- Права
- Отворени приступ
- Лиценца
- Creative Commons – Attribution-Share Alike 4.0 International
- Формат
Vladimir M. Simić. Prognozna ocena resursa kaolinitskih glina u sedimentnim basenima Srbije, Beograd : V. Simić, 2003
This item was submitted on 28. децембар 2021. by [anonymous user] using the form “Теза” on the site “Радови”: http://gabp-dl.rgf.rs/s/repo
Click here to view the collected data.