Претрага
526 items
-
Merenje i praćenje temperature u cevovodima
Jelena Plećaš (2024)U završnom radu pod naslovom „Merenje i praćenje temperature u cevovodima“ istražuje se značaj merenja temperature u industriji. Opisuje se kako je merenje temperature ključno za efikasno upravljanje procesima i održavanje sigurnosti.Postoje i razvijene su brojne metode merenja temperature, od kojih svaka ima svoju specifičnu primenu, u određenim oblastima. Rad obuhvata pregled razvoja termometrije, različite temperaturne skale, kao i detaljan prikaz instrumenata za merenje temperature. Posebna pažnja posvećena je greškama dodirnih termometara i metodama korekcije.Na kraju,rad se fokusira na ...... linearnu brzinu toplotnog širenja. Njegove tehnike kalibracije bile su poslovna tajna, ali je poznato da je koristio tačku topljenja mešavine morske soli, leda ı vode, kao i temperaturu pazuha zdravog čoveka kao kalibracione tačke. Kada je Velika Britanija usvojila Farenhajtovu skalu, temperatura ...
... godine umesto alkohola upotrebio živu i prvi definisao termometrijsku skalu. Za fiksnu tačku u donjem delu skale uzeo je temperaturu smese leda i soli (ili amonijum-hlorida), tj. najnižu temperaturu koju je mogao reprodukovati i označio je sa 32 stepena. Za fiksnu tačku u gornjem delu skale uzeo ...Jelena Plećaš. Merenje i praćenje temperature u cevovodima, 2024
-
An Approach to Efficient Processing of Multi-Word Units
Efficient processing of Multi-Word Units in the course of development of morphological MWU dictionaries is not easy to achieve, especially when languages with complex morphological structures are concerned, such as Serbian. Manual development of this type of dictionaries is a tedious and extremely slow process. To alleviate this problem we turned to our multipurpose software tool, dubbed LeXimir, in the production of lemmas for e-dictionaries of multi-word units. In addition to that, we developed a procedure aimed at making ...... petokrak ‘five-pointed’ and Farenhajtov ‘belonging to Fahrenheit’ have no comparative and superlative forms, so they will not be generated. Indefinite adjective forms are rarely used in compounds so they are not generated either. This example illustrates the complexity of capturing all information about ...
... other languages. This format can be briefly described in the following way: in a dictionary of lem- mas (DELAS) every lemma is described in full detail so that a dictionary of forms containing all necessary grammatical information (DELAF) can be generated from it, and subsequently used in various NLP ...
... comprehensive list of references related to the production of e-dictionaries of MWUs for these languages is given. The lexical description of MWUs in the so-called DELAC/DELACF format in practice means that MWU lemmas have to be collected, generated, and inflected. 2 Inflection of MWUs In order to produce ...Cvetana Krstev, Ivan Obradović, Ranka Stanković, Duško Vitas. "An Approach to Efficient Processing of Multi-Word Units" in Computational Linguistics - Applications, Studies in Computational Intelligence 458 no. 458, Berlin Heidelberg : Springer-Verlag (2013): 109-129. https://doi.org/10.1007/978-3-642-34399-5_6
-
Numerical simulation of the Late Jurassic closure of the Vardar Tethys
... single divergent phase where spreading regime is dominant. Effect of duration and magnitude ofthe second phase on model evolution is also explored. Our so far obtained simulations were able to reproduce the westward obduction and certainextension processes along the active (European) margin, which match ...Nikola Stanković, Vesna Cvetkov, Vladica Cvetković. "Numerical simulation of the Late Jurassic closure of the Vardar Tethys" in EGU General Assembly 2021, Copernicus GmbH (2021). https://doi.org/10.5194/egusphere-egu21-9893
-
2D Numerical Simulation of Intraoceanic Subduction during the Upper Jurassic Closure of the Vardar Tethys
... single divergent phase where spreading regime is dominant. Effect of duration and magnitude ofthe second phase on model evolution is also explored. Our so far obtained simulations were able to reproduce the westward obduction and certainextension processes along the active (European) margin, which match ...Nikola Stanković, Vesna Cvetkov, Vladica Cvetković. "2D Numerical Simulation of Intraoceanic Subduction during the Upper Jurassic Closure of the Vardar Tethys" in EGU General Assembly 2020, Copernicus GmbH (2020). https://doi.org/10.5194/egusphere-egu2020-5919
-
Prilog poznavanju režima i bilansa voda reke Resave
Sliv Resave zauzima područje između reke Velike Morave i obronaka Kučajsko-beljaničkih planina. Sliv i režim ove reke kontroliše se dvema hidrološkim stanicama: Manastir Manasija (slivno područje u iznosu od 388 km2) i Svilajnac (681 km2). Za potrebe analize režima voda reke Resave i uticaja padavina na formiranje oticaja sa njenog sliva preuzeti su podaci o padavinama sa meteorološke stanice Crni Vrh (1037 m nm) koji odslikava režim gornjeg dela sliva ove reke, i meteorološke stanice Smederevska ...Marina Mitrašinović, Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Dušan Polomčić. "Prilog poznavanju režima i bilansa voda reke Resave" in Zbornik radova XVI Srpski hidrogeološki simpozijum sa međunarodnim učešćem, Zlatibor, 2022., Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet (2022)
-
Uticaj klimatskih promena na vodne resurse: primer sliv reke Mlave
Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Boris Vakanjac, Saša Bakrač, Radoje Banković, Veljko Marinović (2023)Na teritoriji Jugositočne Evrope, pa samim tim i u delu gde živimo (Republika Srbija i Republika Bosna i Hercegovina) za očekivati je da dođe do značajnijeg porasta temperature vazduha u značajnijoj meri, što će imati značajnijeg uticaja na padavine, njihovu unutargodišnju raspodelu, kao i pojavu sve više prisutnih ekstremnih vrednosti (izuzetno sušnih i kišnih godina). Sve ovo će uticati i na sam režim površinskih i podzemnih voda, resursa bez kojih život na ovoj planeti ne bi ni postojao. Da ...Vesna Ristić Vakanjac, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Boris Vakanjac, Saša Bakrač, Radoje Banković, Veljko Marinović. "Uticaj klimatskih promena na vodne resurse: primer sliv reke Mlave" in Zbornik radova III Kongresa geologa Bosne i Hercegovine sa međunarodnim učešćem, Neum, 21-23.9.2023., Ilidža : Udruženje/udruga geologa u Bosni i Hercegovini (2023)
-
A Tel Platform Blending Academic And Entrepreneurial Knowledge
... the life-long learning process of their employees. The platform provides an efficient answer to the main criticism that OER are biased towards the so called "big" languages, as it includes a powerful language support system, which enables the publishing of learning materials in various languages ...
... languages within the BAEKTEL platform. This also provides an efficient answer to the main criticism of OER that they are biased towards the so called "big" languages. In order to offer support in expert terminology within the multilingual approach, the BAEKTEL platform provides electronic ...
... textual resources (Fig 2). One of the basic lexical resources is the system of morphological dictionaries of Serbian simple words and compounds in the so-called LADL format [8]. Morphological dictionaries in the same format exist for many other languages, including French, English, Greek, Portuguese ...Ivan Obradović, Ranka Stanković, Jelena Prodanović, Olivera Kitanović. "A Tel Platform Blending Academic And Entrepreneurial Knowledge" in Proceedings of the The Fourth International Conference on e-Learning (eLearning-2013), September 2013, Belgrade, Serbia, Belgrade, Serbia : Belgrade Metropolitan University (2013)
-
Хидрогеохемијске карактеристике и квалитет вода слива Требишњице, Република Српска, Босна и Херцеговина
Dragoslav R. Banjak (2016-08-25)Упркос неповољном временском и просторном распореду, воде су најзначајнијиприродни ресурс Источне Херцеговине. Ова чињеница довела је до реализацијепројекта „Вишенамјенског хидросистема Требишњица“, којим је, премаМилановићу (2006), до сада обухваћено: седам хидроелектрана, шестакумулација, шест брана, шест тунела укупне дужине 59,7 km, неколикоприступних тунела, 62,5 km бетонског канала кроз Попово поље, канал крозДабарско (6750 m) и Фатничко поље (2770 m) и систем тунел-канал или цјевоводпрема Дубравама.У почетку са доминантним енергетским предзнаком, концепција јетрансформисана у интегрално рјешење вишенамјенског коришћења и заштитевода и животне ...хидрогеохемијски процеси, мултиваријантна статистичкаанализа, инверзно геохемијско моделовање, квалитет воде, употребиљивост водеза наводњавање, слив Требишњице... салинитета (C2) Погодна за наводњавање биљака средње толерантних према соли, на земљиштима средњег интензитета испирања. 750-2250 μmho Вода високог салинитета (C3) Потребан избор биљака високе толерантности према солима, гајених на земљиштима високе дренаже. >2250 μmho Вода врло високог ...
... С1 и С2, са аспекта њихових вриједности специфичне електричне проводљивости, што омогућава наводњавање култура мале и умјерене толеранције према соли. На основу вриједности адсорпцијског односа натријума (SAR), могућа је припадност вода проучаваног слива класи S1, коју карактерише низак садржај ...
... износи 52,32 mg/dm3. Формирање јона Na+ могуће је дјелимично објаснити растварањем халита, и евентуално седимената са концетрацијом лако растворљиве соли Na2SO4. Хидрокарбонати представљају најважнију макрокомпоненту хемијског састава вода у сливу Требишњице. Њихов садржај варира између 103,1 mg/l ...Dragoslav R. Banjak. "Хидрогеохемијске карактеристике и квалитет вода слива Требишњице, Република Српска, Босна и Херцеговина" in Универзитет у Београду, Универзитет у Београду, Рударско-геолошки факултет (2016-08-25)
-
Frequency and Length of Syllables in Serbian
Marija Radojičić, Biljana Lazić, Sebastijan Kaplar, Ranka Stanković, Ivan Obradović, Ján Mačutek, Lívia Leššová (2019)Basic analyses of several properties of syllables (the rank-frequency distribution, the distribution of length, and the relation between length and frequency) in Serbian is presented. The syllabification algorithm used combines the maximum onset principle and the sonority hierarchy. Results indicate that syllables behave similarly to words as far as mathematical models are concerned, but values of parameters in models for syllables are quite different from those for words.... can be evaluated. Several sonority scales were suggested (Blevins, 1995, p. 210: „[s]uch scales come in a variety of types ... fine- grained vs. not-so-fine-grained“), see e.g. Clements (1990) or Zec (1995). We chose perhaps the simplest one – we distinguish only sonorant and obstruent consonants, with ...
... text processing (see e.g. a discussion on this topic in Antić et al., 2006, pp. 118-121). The text under analysis (see Section 3) is pre-processed, so that it does not contain any zero-syllable words. 11 The maximum onset principle implies ...
... y significant also in both of these cases). The tendency to favour shorter syllables is obvious also from Table 4. Data from Table 2 were pooled so that each group contained at least 20000 syllables (tokens), and the weighted mean of syllable length (with frequencies serving as the weights; differences ...Marija Radojičić, Biljana Lazić, Sebastijan Kaplar, Ranka Stanković, Ivan Obradović, Ján Mačutek, Lívia Leššová. "Frequency and Length of Syllables in Serbian" in Glottometrics (2019)
-
An Integrated Environment for Management and Exploitation of Linguistic Resources
Ranka Stanković, Ivan Obradović (2009)... chosen for morphological dictionaries was the so-called LADL format developed within the Labora- toire d'Automatique Documentaire et Linguistique under the guidance of Maurice Gross [1]. Thus the core of the sys- tem consists of the so called DELAS dictionaries of simple words and ...
... synonyms for each concept, as well as a definition of the concepts itself. The user then gets the pos- sibility to delete some of these synsets if he/she so wishes, namely in the case he/she decides that they pertain to con- cepts which are not of interest. The query can be further se- mantically expanded ...
... morphological and semantic query expansion was in- troduced in the GeolISS search function. Apart from the lexical resources we have mentioned so far, semantic query expansion within GeolISS also relies on a specially devel- oped geological dictionary, which represents a taxonomy with ...Ranka Stanković, Ivan Obradović. "An Integrated Environment for Management and Exploitation of Linguistic Resources" in Proceedings of the International Multiconference on Computer Science and Information Technology, Computational Linguistics – Applications Workshop (CLA09), Mrągowo, Poland, October 2009, Piscataway : IEEE (2009)
-
Determining seismic hazard in slowly deforming region: Can we gather enough information from karst caves?
Ана Младеновић, Јелена Ћалић (2021)... Moesianindenter and the tectonic units in-between. Such stress field is shown to be highly heterogeneouseven in this relatively small research area, so local areas of transtension and transpression havealso been very important in controlling the recent fault kinematics in this part of the Carpatho-Balkanides ...Ана Младеновић, Јелена Ћалић. "Determining seismic hazard in slowly deforming region: Can we gather enough information from karst caves?" in EGU General Assembly 2021, European Geosciences Union (2021). https://doi.org/10.5194/egusphere-egu21-8723
-
Postojeće stanje i budući trendovi u preventivnoj zaštiti podzemnih voda Srbije
Vladimir Živanović (2022)Podzemne vode predstavljaju osnovni, a u mnogim zemljama i jedini resurs za javno vodosnabdevanje stanovništva tako da zaštita podzemnih voda predstavlja bitan preduslov za njihovo dugotrajno i održivo korišćenje. Kako u svetu, tako i u Srbiji, zaštita podzemnih voda se najvećim delom svodi na primenu preventivnih mera zaštite. Kod planiranja zaštite većih prostora sve više se koriste metode za ocenu ranjivosti podzemnih voda. Njihova primena je posebno naglašena u karstnim područjima zato što se tu izdvajaju delovi terena sa ...Zaštita podzemnih voda, karte ranjivosti podzemnih voda, karta hazarda, karte rizika od kontaminacije, monitoring podzemnih voda, SrbijaVladimir Živanović. "Postojeće stanje i budući trendovi u preventivnoj zaštiti podzemnih voda Srbije" in Zbornik radova XVI srpskog Simpozijum o hidrogeologiji sa međunarodnim učešćem, Univerzitet u Beograd, Rudarsko-geološki fakultet (2022)
-
Regionalna karakterizacija karstnih podzemnih voda dela centralnog Balkana u funkciji njihovog održivog korišćenja i menadžmenta
Veljko J. Marinović (2022)Karstne podzemne vode koristi oko 700 miliona ljudi na svetu, čime je njihov značaj za svetsko stanovništvo nemerljiv. U sklopu doktorske disertacije vršena su istraživanja i analize karstnih sistema dela centralnog Balkana (Srbije, Crne Gore i Savskog sliva Bosne i Hercegovine), kako bi se evaluirao ovaj dragoceni resurs. Analize su vršene na primerima karstnih sistema vrela Perućac, Seljašnica, Mokra i Mlava (Srbija), Oko Bijele i Rijeka Crnojevića (Crna Gora) i vrelo Bosne (Bosna i Hercegovina), kao i na regionalnom ...karstni sistem, podzemna voda, pritisci na kvantitet i kvalitet, menadžment podzemnih vodnih resursaVeljko J. Marinović. Regionalna karakterizacija karstnih podzemnih voda dela centralnog Balkana u funkciji njihovog održivog korišćenja i menadžmenta, Beograd : [V. Marinović], 2022
-
Funkcionisanje i uticaj epikarsta na režim, bilans i kvalitet podzemnih voda istočnog dela karstnog sistema Suve planine
Branislav Z. Petrović (2020)Epikarst je deo karstne izdani koji se nalazi u okviru nadizdanske zone i predstavlja kompleksnu tačku dodira i mešanja nekonsolidovanog materijala sa površine terena, ostataka karbonatnih stena izmenjenih korozivnim delovanjem vode, živog sveta i njihovih ostataka, koja je delimično zasićena podzemnom vodom. Kompletan sud o stepenu razvoja i prisustva epikarsta na nekom krečnjačkom terenu moguće je doneti uz multidisciplinarna i obavezna detaljna hidrogeološka istraživanja. Poligon za sprovedena istraživanja je bio karstni masiv Suve planine, koja u geološkom i geografskom smislu ...epikarst, karstni sistem, podzemne vode, procesi samoprečišćavanja, hidrohemijski i mikrobiološki procesi u podzemnoj vodiBranislav Z. Petrović. Funkcionisanje i uticaj epikarsta na režim, bilans i kvalitet podzemnih voda istočnog dela karstnog sistema Suve planine, Beograd : [B. Petrović], 2020
-
Mikroelementi u uljnim šejlovima Aleksinca i njihov uticaj na životnu sredinu
Nikoleta Aleksić (2021)... materijale. Takođe, organski elektrolit je zamenjen vodenim elektrolitom. Umesto organskog rastvora Li soli, korišćen je vodeni rastvor Na soli zbog veće dostupnosti i niže cene Na u poređenju sa Li soli. Pretpostavljeni mehanizam hemijske reakcije interkalacije i deinterkalacije Na u i iz purpurina je ...
... poboljša provodljivost samog materijala dodavanjem ugljeničnog materijala nakon sinteze ili korišćenjem druge soli cinka ili čak i korišćenjem vodenih rastvora drugih elemenata kao sto su soli litijuma, natrijuma i magnezijuma što bi dalo mogućnost primene ovog materijala i u drugim ekološkim baterijama ...
... elemenata pokazao se kao pogodniji rastvor BaCl2, dok je za mikroelemente to bio CaCl2. Rastvori NO3- soli su se pokazali kao efikasniji od rastvora Cl- za procenu mobilnosti elemenata. Od nitratnih soli NH4NO3 se pokazao kao efikasniji za procenu mobilnosti od rastvora NaNO3, zato što NH4+ može da gradi ...Nikoleta Aleksić. "Mikroelementi u uljnim šejlovima Aleksinca i njihov uticaj na životnu sredinu" in VIII Memorijalni naučni skup iz zaštite životne sredine „Docent dr Milena Dalmacija“, 2021, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad (2021)
-
Određivanje zbijenosti starog komunalnog otpada
Bez obzira na savremene tretmane komunalnog otpada u svetu, u Srbiji je i dalje najčešći vid odlaganja na komunalne deponije, pa zbijanje otpada predstavlja jednu od ključnih faza formiranja deponije. Na ovaj način znatno se smanjuje zapremina otpada, ubrzava proces degradacije i produžava radni vek deponije. Zbog toga su geotehničke karakteristike komunalnog otpada prilikom zbijanja, veoma bitne kako u fazi projektovanja tako i u fazi izgradnje deponije i optimizacije prostora. Tu se pre svega misli na maksimalnu suvu zapreminsku ...Jovana Janković, Dragoslav Rakić, Irena Basarić Ikodinović, Tina Đurić. "Određivanje zbijenosti starog komunalnog otpada" in Konferencija Otpadne vode, komunalni čvrsti otpad i opasan otpad, 16-18.06.2021., Beograd : Udruženje za tehnologiju vode i sanitarno inženjerstvo (2021)
-
The Many Faces of SrpKor
Акроним СрпКор означава фамилију електронских корпуса савременог српског језика чија је изградња почела крајем седамдесетих година прошлога века, а која је постала шире видљива заинтересованој истраживачкој заједници објављивањем његове прве верзије на вебу 2002. године. У овом дугом периоду, посебно пре појаве корисних текстуелних ресурса на вебу, развој корпуса се састојао у прикупљању и обради грађе као и у развоју метода обраде корпуса. Наиме, електронски корпус није само колекција текстова у дигиталном облику (како се то, на пример, наводи ...Duško Vitas, Ranka Stanković, Cvetana Krstev. "The Many Faces of SrpKor" in South Slavic Languages in the Digital Environment JuDig Book of Abstracts, University of Belgrade - Faculty of Philology, Serbia, November 21-23, 2024, University of Belgrade - Faculty of Philology (2024.)
-
A Data Driven Approach for Raw Material Terminology
Olivera Kitanović, Ranka Stanković, Aleksandra Tomašević, Mihailo Škorić, Ivan Babić, Ljiljana Kolonja (2021)The research presented in this paper aims at creating a bilingual (sr-en), easily searchable, hypertext, born-digital, corpus-based terminological database of raw material terminology for dictionary production. The approach is based on linking dictionaries related to the raw material domain, both digitally born and printed, into a lexicon structure, aligning terminology from different dictionaries as much as possible. This paper presents the main features of this approach, data used for compilation of the terminological database, the procedure by which it has ...sirovine, rudarstvo, terminologija, rečnik, terminološka aplikacija, mobilna aplikacija, digitizacija, leksički podaci, korpusi, otvoreni povezani podaci... corpus of standard Serbian (as reference), in order to calculate the so-called keyness score, which is expected to represent the extent of the frequency difference. Frequency information is a crucial component in human language technology, so the FrAC module includes terminology to capture such information ...
... of function words and meaningless words. This, widely accepted, approach for information retrieval is not so successful for knowledge extraction, lexicographic and ter- minological purposes, so we are relying on a combination of syntactic patterns [34,42,68] and statistical association measures for domain ...
... component of several terminological phrases, for example, rudar na okresivanju (ripper), rudar na uglju (collier), rudar-podgrad̄ivač (timberman), and so forth. Over the past years, more entries related to raw material were added to SrpMD, which initially contained more than 3000 simple-word entries and ...Olivera Kitanović, Ranka Stanković, Aleksandra Tomašević, Mihailo Škorić, Ivan Babić, Ljiljana Kolonja. "A Data Driven Approach for Raw Material Terminology" in Applied Sciences, MDPI AG (2021). https://doi.org/10.3390/app11072892
-
Keyword Extraction from Parallel Abstracts of Scientific Publications
... dictionaries of Serbian for NLP have been developing for many years now. In the dictionary of lemmas (DELAS) each lemma is described in full detail so that the dictionary of forms containing all the necessary grammatical information (DELAF) can be generated from it, and subsequently used for various ...
... sometimes deriva- tionally related forms of a word to a common base form. Lemmatization is the process of grouping together the inflected forms of a word so they can be ana- lyzed as a single item, identified by the word’s lemma, or a dictionary form. Stemming usually refers to a process that chops off the ...
... English, and ∼19% in Serbian that did not appear in the original texts. Keyword Extraction from Parallel Abstracts of Scientific Publications 51 So far, the SBKE method has been tested on longer English Wikipedia texts (with an average length of 5,919 words per text) and Croatian newspaper articles ...Slobodan Beliga, Olivera Kitanović, Ranka Stanković, Sanda Martinčić-Ipšić . "Keyword Extraction from Parallel Abstracts of Scientific Publications" in Sematic Keyword-Based Search on Structured Data Sources - Third International KEYSTONE Conference, IKC 2017 Gdańsk, Poland, September 11–12, 2017 Revised Selected Papers and COST Action IC1302 Reports, Springer (2017)
-
Terminology Acquisition and Description Using Lexical Resources and Local Grammars
Acquisition of new terminology from specific domains and its adequate description within terminological dictionaries is a complex task, especially for languages that are morphologically complex such as Serbian. In this paper we present an approach to solving this task semi-automatically on basis of lexical resources and local grammars developed for Serbian. Special attention is given to automatic inflectional class prediction for simple adjectives and nouns and the use of syntactic graphs for extraction of Multi-Word Unit (MWU) candidates for ...... ries in the same for- mat have been produced for many other lan- guages. In dictionary of lemmas (DELAS) each lem- ma is described in full detail so that a dictionary of forms containing all necessary grammatical information (DELAF) can be generated from it, and subsequently used in various NLP ...
... for 33% of words from the existing dictionary there is only one corresponding FST class, for approx- imately 20% of words there are two classes, and so on, whereas for word endings of length 6 there is a single class for as much as 90% of words. In order to facilitate prediction of FST class, a ...
... on inflectional class metadata is used. Distinction between inflectional classes based on grammatical categories can be done only to some extent, so implicit knowledge from the existing dictionary of simple words is used to improve prediction. Figure 4: Relation between word endings and ...Cvetana Krstev, Ranka Stanković, Ivan Obradović, Biljana Lazić. "Terminology Acquisition and Description Using Lexical Resources and Local Grammars" in Proceedings of the 11th Conference on Terminology and Artificial Intelligence, Granada, Spain, 2015, Granada : LexiCon (Universidad de Granada) (2015)