Претрага

Упит dcterms_creator_txt:Borivoj Popović

114 items

  • New Language Models for South Slavic Languages

    Mihailo Škorić (2024)
    Izlaganje će predstaviti izazove i perspektive modelovanja južnoslovenskih jezika, sa posebnim osvrtom opšte jezičke modele građene na arhitekturi transformera (BERT, GPT), na dostupne skupove tekstova za obučavanje tih modela, te kvantitet i kvalitet tih skupova. Izlaganje će ponuditi pregled dostupnih skupova i modela, dok će posebna pažnja biti posvećena najnovijim korpusima tekstova. Prvi korpus, Kišobran, predstavlja krovni veb korpus južnoslovenskih jezika i ujedno trenutno najveći korpus tekstova na našim prostorima koji broji preko osamnaest milijardi reči i uključuje sve ...
    veliki korpusi teksta, jezički modeli, južnoslovenski jezici

  • Mechanosynthesis and structural characterization of nanocrystalline Ce1–Y O2– (x=0.1–0.35) solid solutions

    Martin Fabián, Bratislav Antić, Vladimír Girman, Milica Vučinić-Vasić, Aleksandar Kremenović, Shigeru Suzuki, Horst Hahn, Vladimír Šepelák (2015)
    A series of nanostructuredfluorite-type Ce1–xYxO2–δ (0rxr0.35) solid solutions, prepared via highenergy milling of the CeO2/Y2O3mixtures, are investigated by XRD, HR-TEM, EDS and Raman spectroscopy. For thefirst time, complementary information on both the long-range and short-range structural features of mechanosynthesized Ce1–xYxO2–δ, obtained by Rietveld analysis of XRD data and Raman spectroscopy, is provided. The lattice parameters of the as-prepared solid solutions decrease with increasing yttrium content. Rietveld refinements of the XRD data reveal increase in microstrains in the host ceria ...
    Ceria, Yttrium, Solid solution, Mechanosynthesis, Oxygen vacancy, Nanocrystalline material

  • SASA Dictionary as the Gold Standard for Good Dictionary Examples for Serbian

    Ranka Stanković, Branislava Šandrih, Rada Stijović, Cvetana Krstev, Duško Vitas, Aleksandra Marković (2019)
    У овом раду представљамо модел за избор добрих примера за речник српског језика и развој иницијалних компоненти модела. Метода која се користи заснива се на детаљној анализи различитих лексичких и синтактичких карактеристика у корпусу састављених од примера из пет дигитализованих свезака речника САНУ. Почетни скуп функција био је инспирисан сличним приступом и за друге језике. Дистрибуција карактеристика примера из овог корпуса упоређује се са карактеристиком дистрибуције узорака реченица ексцерпираних из корпуса који садрже различите текстове. Анализа је показала да ...
    Српски, добри примери из речника, аутоматизација израде речника, издвајање својстава, Машинско учење
    ... “lexicographic relevance relates to what is relevant for an LU, and not to a lemma” (Atkins & Rundell, 2008: 150). We find similar considerations in Popović (2003). The author also believes that modernization of the description of both syntax and lexicography of Serbian standard language is needed. He ...
    ... ns in Serbian are often at the initial position of the sentence, demarcating its beginning and delimiting it from the context that precedes it (Popović, 2004: 276–277). In such a case, semantic identification of the conjunction requires the context of the sentence that precedes the one beginning with ...
    ... Krstev, C. (2008). Processing of Serbian – Automata, Texts and Electronic dictionaries. Belgrade: Faculty of Philology, University of Belgrade. Popović, Lj. (2003). Integral sentence models and their importance for lexicographic description and corpus analysis [Integralni rečenični modeli i njihov ...

  • Геомеханички мониторинг у површинској експлоатацији

    Владимир Чебашек, Александар Милутиновић, Бојан Димитријевић, Небојша Гојковић (2010)
    ... nauka                                                          2. Lojanica Milan, Odeljenje građevinskih naika Za dopisnog člana SANU izabrani: 1. Popović Dejan, Odeljenje elektrotehničkik nauka                                                     2. Miloš Kojić, Odeljenje mašinskih nauka            ...

  • Contrastive Analysis of Syntax Patterns in Comparable Football Corpora in Spanish and Serbian Languages

    Jelena Lazarević, Olivera Kitanović (2024.)
    Cilj rada je istraživanje kolokabilnosti kao načina na koji se leksičke jedinice povezuju sa rečima iz različitih kategorija, formirajući veće jedinice. Istraživanje semantičkih i sintaksičkih principa ovih kombinacija u španskom i srpskom jeziku fudbala izvedeno je na komparabilnim fudbalskim korpusima SrFudKo i EsFudko, razvijenim u okviru doktorske disertacije Jelene Lazarević pod nazivom: Jezičke odlike diskursa novih medija o fudbalu: kontrastivna analiza na korpusu srpskog i španskog jezika. Korpus fudbala SrFudKo, kreiran na osnovu tekstova o fudbalu sa pet srpskih veb-portala: ...
    fudbal, korpusi, terminologija, kolokacije, srpski, španski

  • Merenje i praćenje temperature u cevovodima

    Jelena Plećaš (2024)
    U završnom radu pod naslovom „Merenje i praćenje temperature u cevovodima“ istražuje se značaj merenja temperature u industriji. Opisuje se kako je merenje temperature ključno za efikasno upravljanje procesima i održavanje sigurnosti.Postoje i razvijene su brojne metode merenja temperature, od kojih svaka ima svoju specifičnu primenu, u određenim oblastima. Rad obuhvata pregled razvoja termometrije, različite temperaturne skale, kao i detaljan prikaz instrumenata za merenje temperature. Posebna pažnja posvećena je greškama dodirnih termometara i metodama korekcije.Na kraju,rad se fokusira na ...
    temperatura, instrumenti, senzori, termometri, cevi
    ... ne može izgraditi delitelj ili sabirač. Zbog toga se etalon temperature ne može praviti na način kako se to radi za ekstenzivne veličine. ! Popović, M. (2004). Senzori i merenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Srpsko Sarajevo, 1.1. Termometrija U skladu sa drugim zakonom termodinamike ...
    ... nazivom termoskop, davao je slabu indikaciju temperature budući da je nivo zavisio od atmosferskog pritiska, a cevčica nije imala nikakvu skalu. ? Popović, M. (2004). Senzori i merenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Srpsko Sarajevo, 3 Blanuša, V., Zeljković, M., Živković, A., Štrbac, B., H ...
    ... distribuira vodenom parom prema potrošačima iz toplane u Vreocima. Zbornik Međunarodnog kongresa o procesnoj industriji-Procesing, 23(1). [2] Popović, Mladen (2004). Senzori ı merenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Srpsko Sarajevo, [3] Jacob Fraden, Handbook of Modern Sensors 3th ed ...

  • Knowledge Graphs in the Era of Large Language Models: Opportunities and Challenges

    Danka Jokić, Ranka Stanković, Jelena Jaćimović (2024)
    Pojava velikih jezičkih modela (eng. Large Language Models ili LLMs) je značajno uticala na oblast veštačke inteligencije, naročito u oblastima obrade prirodnog jezika i generisanju teksta. Međutim, ključno ograničenje ovih modela leži u nedostatku strukturiranog znanja i sposobnosti zaključivanja, što otežava njihovu primenu u stvarnom svetu, gde se zahteva tačnost iznetih činjenica i zaključivanje na osnovu konteksta. S druge strane, grafovi znanja nude primamljivo rešenje. Oni pružaju bogat izvor strukturiranog znanja, tako što predstavljaju entitete i njihove relacije u ...
    grafovi znanja, veliki jezički modeli, obrada prirodnog jezika, strukturirano znanje, kvalitet podataka, objašnjiva veštačka inteligencija, bezbednost sadržaja na internetu

  • Creation of a Training Dataset for Question-Answering Models in Serbian

    Ranka Stanković, Jovana Rađenović, Maja Ristić, Dragan Stankov (2024)
    Razvoj i primena veštačke inteligencije u jezičkim tehnologijama značajno su napredovali poslednjih godina, posebno u domenu zadatka odgovaranja na pitanja (Question Answering - QA). Dok su postojeći resursi za QA zadatke razvijeni za glavne svetske jezike, srpski jezik je relativno zanemaren u ovoj oblasti. Ovaj rad predstavlja inicijativu za kreiranje obimnog i raznovrsnog skupa podataka za obučavanje modela za odgovaranje na pitanja na srpskom jeziku, koji će doprineti unapređenju jezičkih tehnologija za srpski jezik. Pored brojnih istraživanja o jezičkim modelima ...
    veštačka inteligencija, obrada prirodnog jezika, jezički resursi, anotirani skupovi, ekstrakcija informacija, odgovaranje na pitanja

  • Social-Emo.Sr: Emotional Multi-Label Categorization of Conversational Messages from Social Networks X and Reddit

    Milena Šošić, Ranka Stanković, Jelena Graovac (2024)
    U digitalnom okruženju južnoslovenskih jezika, analiza emocija u tekstovima na društvenim mrežama postaje sve važnija za razumevanje javnog mnjenja, kreiranje personalizovanog sadržaja i analizu međusobnih interakcija korisnika. U okviru ovog rada predstavljamo detaljnu metodologiju i rezultate označavanja korpusa na srpskom jeziku prema Plutčikovom modelu kategorizacije, koji prepoznaje osam osnovnih emocionalnih kategorija, kao što su radost, tuga, bes, strah, poverenje, gađenje, iščekivanje i iznenađenje. Cilj istraživanja je da se analizira emocionalni sadržaj tekstova preuzetih sa društvenih mreža X (nekada Twitter) ...
    emocije, Plutčikov model, označavanje, korpus, društvene mreže, srpski jezik

  • Frequency and Length of Syllables in Serbian

    Marija Radojičić, Biljana Lazić, Sebastijan Kaplar, Ranka Stanković, Ivan Obradović, Ján Mačutek, Lívia Leššová (2019)
    Basic analyses of several properties of syllables (the rank-frequency distribution, the distribution of length, and the relation between length and frequency) in Serbian is presented. The syllabification algorithm used combines the maximum onset principle and the sonority hierarchy. Results indicate that syllables behave similarly to words as far as mathematical models are concerned, but values of parameters in models for syllables are quite different from those for words.
    frekvencije slogova, dužina slogova, srpski jezik
    ... Browne (1993). The Serbian phonological system consists of 30 phonemes - 5 vowels and 25 consonants, out of which 8 are sonorants (Stanojčić & Popović, 1999, or Piper & Klajn, 2013). By manner of articulation, phonemes are classified as plosives (their graphemic representations are b, p, d, t, g ...
    ... syllabic structure of spoken words: Evidence from the syllabification of intervocalic consonants. Language and Speech 40, 103-140. Stanojčić, Ž., Popović L. (1999). Gramatika srpskoga jezika. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. Strauss, U., Fan, F., Altmann, G. (2008). Problems in Qu ...

  • Petrofizička svojstva krečnjaka postamenta spomenika „Pobednik” na Beogradskoj tvrđavi

    Dijana Trajković (2024)
    Spomenik „Pobednik” je podignut 1928. godine na Gornjem gradu Beogradske tvrđave. Spomenik je predstavljen bronzanom muškom figurom sa orlom u desnoj ruci i spuštenim mačem u levoj ruci i delo je vajara Ivana Meštrovića, dok je postament delo arhitekte Petra Bajalovića. Postament je u vidu dorskog stuba sa kanelurama na visokoj kubičnoj bazi i izgrađen je od krečnjaka o čijem poreklu ne postoje zvanični literaturni podaci, ali u korelaciji sa ostalim objektima Beogradske tvrđave, pretpostavlja se da je za ...
    spomenik „Pobednik”, krečnjak, petrofizička svojstva, kompatibilnost
    ... koji je uočen i kod manastirskih kompleksa iz XV veka na Kosmaju (Popović, 2006). U kasnijim fazama izgradnje tvrđave, nakon 1740. godine, korišćen je litotamnijski krečnjak sa šireg područja Beograda, pre svega sa Tašmajdana (Popović, 2006). Eksploatacija krednog topčiderskog. krečnjaka je počela ...
    ... rekonstrukcije, dok je kamen korišćen samo za uglove bastiona i ravelina, konzole osmatračnica i fasade objekata — kapija beogradske tvrđave (Popović, 2006). Izloženost ugrađenog krečnjaka različitim faktorima raspadanja, rezultiralo je degradacijom kamenih elemenata, što Je u pojedinim slučajevima ...
    ... Beogradska tvrđava u prošlosti, sadašnjosti i budućnosti, naučni skupovi knj. XXXVI, Odeljenje istorijskih nauka knj. 9, SANU, Beograd, str. 91-102. Popović, M., 2006. Beogradska tvrđava, 2. dopunjeno izdanje, Javno preduzeće Beogradska tvrđava, Arheološki institut, Zavod za zaštitu spomenika grada ...

  • Razvoj integralnog modela za optimizaciju diskontinualnog sistema proizvodnje na površinskim kopovima nemetala

    Miodrag Čelebić (2024)
    Izbor optimalne mehanizacije u diskontinualnom sistemu transporta je jedna od najvažnijih odluka koju treba donijeti prilikom projektovanja površinskih kopova. Pri izboru optimalne mehanizacije, uticaj ima veliki broj faktora, kako prirodnih – geoloških i ekoloških, tako i tehničkih, ekonomskih i socijanih. Neki od njih se mogu izraziti numerički, u određenim mijernim jedinicama, a neki opisno, lingvističkim varijablama, shodno uslovima koji vladaju na rudnim ležištima, a koje karakterišu visok stepen neizvjesnosti i neodređenosti kako prilikom istraživanja, tako i tokom procesa eksploatacije ...
    izbor mehanizacije, tehnologija eksploatacije, diskontinualani sistem, ekspertsko odlučivanje, lingvističke varijable, MCDM, FAHP

  • Digital Library From A Domain Of Criminalistics As A Foundation For A Forensic Text Analysis

    Dalibor Vorkapić, Aleksandra Tomašević, Miljana Mladenović, Ranka Stanković, Nikola Vulović (2017)
    U ovom radu predstavljen je model koji omogućava prikupljanje, pripremu, opis metapodataka, upravljanje i eksploataciju, uključujući pretragu punog teksta dokumenata iz domena kriminalistike napisanih na srpskom jeziku. Predloženi pristup primenjuje se na veb portalu koji sakuplja različite tekstove nastale iz časopisa Akademije za kriminalistiku i policijske studije, Krivičnog zakona Srbije, konferencija „Tara“ i „Reiss“, kao i iz nekih doktorskih disertacija vezanih za ovu oblast istraživanje. Nakon obrade teksta, korpus koji sadrži preko 5500 stranica običnog teksta, kreiran je i ...
    Omeka, Wordnet, pretraga punog teksta, morfološka i semantička pretraga teksta, proširenje upita
    ... Serbian – Automata, Text and Electronic Dictionaries, Faculty of philology, Belgrade, 2008 16 Duško Vitas, Cvetana Krstev, Ivan Obradović, Ljubomir Popović, Gordana Pavlović-Lažetić”, An Processing Serbian Written Texts: An Overview of Resources and Basic Tools ”, in Workshop on Balkan Language Resources ...
    ... Marrakech, Morocco, 28-30 May 2008, European Language Resources Association (ELRA), 2008 4. Duško Vitas, Cvetana Krstev, Ivan Obradović, Ljubomir Popović, Gordana Pavlović-Lažetić”,An Processing Serbian Written Texts: An Overview of Resources and Basic Tools ”, in Workshop on Balkan Language Resources ...

  • Optimising in electrical energy consumption in mining plants

    Snežana Aleksandrović, Vesna Damnjanović, Ilija Jeftenić (2018)

  • Inženjerskogeološka istraživanja za potrebe izgradnje tunela T1 na putnom pravcu Požega-Kotroman

    Andrija Popović (2024)
    Tokom izrade završnog rada korišćeni su podaci koje sam dobio u saradnji sa firmom „Saobraćajni institut CIP d.o.o.“, kao i ostala odgovarajuća stručna literatura.Osnovni cilj pisanja rada jeste definisanje određenih fizičko mehaničkih parametara i predlog podgrade i načina iskopa tunela na osnovu RMR klasifikacije.
    stenska masa, RMR klasifikacija, tunel, inženjerskogeološka istraživanja
    ... T1 na putnom pravcu Požega-Kotroman Andrija Popović Дигитални репозиторијум Рударско-геолошког факултета Универзитета у Београду [ДР РГФ] Inženjerskogeološka istraživanja za potrebe izgradnje tunela T1 na putnom pravcu Požega-Kotroman | Andrija Popović | | 2024 | | http://dr.rgf.bg.ac.rs/s/rep ...
    ... studije Inženjerskogeološka istraživanja za potrebe izgradnje tunela TI na putnom pravcu Požega-Kotroman Kandidat: Mentor: Prezime i ime:Andrija Popović prof. dr Miloš Marjanović Broj indeksa: G72/18 Beograd, septembar 2024. Komisija: 1. Miloš Marjanović, prof. dr., mentor 2. Biljana Abolmasov ...

  • Adsorption and degradation of some psychiatric drugs by sol-gel synthesized titania-based photocatalysts: influence of tungsten and sodium content

    Nina L. Finčur, Maja J. Šćepanović, Mirjana Grujić-Brojčin, Biljana F. Abramović, Jugoslav B. Krstić, Aleksandar Kremenović, Tatjana Srećković, Aleksandar Golubović (2019)
    Mesoporous anatase nanopowders were doped with 0.05−0.5 mol% of W6, in order to obtain more efficient photocatalyst than TiO2 Degussa P25 in the degradation of amitriptyline (AMI) under simulated solar irradiation (SSI). Dominant XRPD peaks were ascribed to anatase phase, with additional peaks which could correspond to brookite, TiO2 bronze and sodium titanate, Na2Ti9O19. The Raman scattering measurements have confirmed anatase as dominant phase, with broad Raman feature at ~270 cm−1 possibly related to Ti–O–Na stretching vibration. All W-doped ...
    Sol-gel synthesis, Doped titania nanopowders, XRPD, Raman spectroscopy, Adsorption and photocatalytic degradation, Psychiatric drugs

  • Proširivanje upita zasnovano na leksičkim resursima

    Ranka Stanković, Ivan Obradović, Cvetana Krstev (2009)
    U radu je opisano kako se leksički resursi za srpski jezik i softverski alati, razvijeni u okviru Grupe za jezičke tehnologije Univerziteta u Beogradu, mogu koristiti za unapređenje postavljanja upita. Rezultati pretrage mogu biti značajno unapređeni korišćenjem različitih leksičkih resursa, kakvi su morfološki rečnici i semantičke mreže. Izloženi pristup može se iskoristiti i u Sistemu naučnih, tehnoloških i poslovnih informacija, jer je efikasno pretraživanje ovog dragocenog resursa, imajući u vidu njegovu heterogenost i obim, kao i preovladavajući tekstualni sadržaj, ...
    ... namenama, pa samim tim otvaraju i mogućnosti njeogovog korišćenja u okviru SNTPI. LITERATURA [1] Vitas D., Pavlović-Lažetić G., Krstev C., Popović Lj., Obradović I. (2003): „Processing Serbian Written Texts: An Overview of Resources and Basic Tools“, Proc. of the International Workshop on ...

  • GIS Application Improvement with Multilingual Lexical and Terminological Resources

    Ranka Stanković, Ivan Obradović, Olivera Kitanović (2010)
    ... Zapisnici Srpskog geološkog društva za 2007. godinu, Srpsko geološko društvo, Beograd, pp. 37-44. Vitas D., G. Pavlović-Lažetić, C. Krstev, Lj. Popović, I. Obradović (2003): „Processing Serbian Written Texts: An Overview of Resources and Basic Tools“, Proceedings of the International Workshop ...

  • Spatial assessment of the areas sensitive to degradation in the rural area of the municipality Čukarica

    Natalija Momirović, Ratko Kadović, Veljko Perović, Miloš Marjanović, Aleksandar Baumgertel (2019)
    Nature and Landscape Conservation, Soil Science, Agronomy and Crop Science, Water Science and Technology

  • Improvement of geodatabase queries within GeolISS

    Ranka Stanković (2008)
    ... društva, Srpsko geološko društvo, Beograd. [7] ESRI Developer network (http://edn.esri.com) [8] Vitas D., G. Pavlović-Lažetić, C. Krstev, Lj. Popović, I. Obradović (2003): „Processing Serbian Written Texts: An Overview of Resources and Basic Tools“, Proceedings of the International Workshop on ...